نگاهی به تاریخ جهان

اکنون قصد داریم در مورد کتاب نگاهی به تاریخ جهان نوشته شده توسط جواهر لعل نهرو، این جاودانه مرد تاریخ هند و شاید هم جهان صحبت کنیم. دقیقا به یاد ندارم این کتاب را چه زمانی خریداری کرده ام اما آنچه مسلم است تا قبل از سال  1385 این کتاب را نخوانده بودم. همیشه با حسرت به این کتاب نگاه می کردم و می گفتم چگونه این کتاب سه جلدی را که نزدیک به دو هزار صفحه است را خواهم خواند. زمانی که شروع به خواندن کتاب کردم، هر چه پیش می رفتم بیشتر افسوس می خوردم که چرا زودتر این کتاب را مطالعه نکرده ام.

محرک واقعی پادشاهان آن بود که هر کدام می خواستند برای خودشان قدرت و ثروت بیشتری فراهم سازند. اما اغلب مذهب، یک جامه خوش نما بود که برای پنهان ساختن این فکر به کار می رفت.

مطالب این کتاب تماما مربوط به نامه هایی است که نهرو از زندان (انگلیسی ها بارها نهرو را زندانی کرده بودند) به دختر خود می نوشته است. نهرو در این نامه ها به زبان ساده و قابل فهم و با مهارت و تیز هوشی زیاد، تاریخ جهان را با محوریت هند تقریبا از شش هزار سال پیش بررسی و مانند فرشی دست باف، ردیف به ردیف آن را کامل کرده است تا به زمان حال برسد. روایت و تحلیلی که نهرو انجام داده است توجه ویژه ای به جغرافیای رخدادها هم دارد. بنابراین آسیا و تقابل تاریخی شرق و غرب از محورهای اصلی کتاب است. به عنوان نمونه، این کتاب راوی روایات مختلف از استثمار کشورهای شرقی توسط دولت های غربی می باشد. از دیگر ارزش های کتاب نیز باید به توالی و ارتباط رخدادهای جهان با یکدیگر نام برد.

امپراتور چین ورود تریاک را ممنوع ساخته بود، اما قاچاق ادامه داشت و خارجیان، بازرگانی تریاک را به صورت غیرقانونی و مخفیانه دنبال می کردند. این کار به جنگ با انگلستان منتهی گردید که به  جنگ تریاک معروف شده و بر اثر آن انگلیسی ها چین را به مصرف کردن تریاک مجبور ساختند!

از میان تمام مفاهیم و واقعیات های تاریخی موجود در این کتاب، دو مورد بنده را غافلگیر کرد. یکی اینکه در بسیاری از فیلم های مربوط به شرق آسیا، نشان داده می شود که قهرمان فیلم به معبد رفته و در برگشت دچار تحولات عمیق شخصیتی می شود. همیشه برایم سوال بود که این معبد چه ویژگی هایی دارد که موجب این تحولات می شود. با خواندن این کتاب متوجه شدم که آن معابد در حقیقت دانشگاه بوده و قهرمان فیلم در آنجا علم آموزی می کرده و در کنار آن ورزش های رزمی خود را نیز اعتلا می بخشیده است. دوم اینکه در بعضی از نقاط هندوستان، قبل از اینکه آریایی ها به هند بروند، خانه های مردم عادی بهتر از خانه های حاکمان بوده و حاکمان به این موضوع افتخار می کرده اند.

اگر دموکراسی  معنی و مفهوم واقعی داشته باشد مفهومش برابری است و این برابری نباید فقط در مورد رای دادن باشد، بلکه باید با برابری اقتصادی و اجتماعی نیز همراه باشد.

پیشنهاد می کنم که همه فارسی زبانان این کتاب را در اولین فرصت بخوانند. مطمئنم که از عمق دانش و آگاهی های نویسنده آن شگفت زده خواهید شد.