در کتابی که نام آن شاید (چون درست به خاطر نمی آورم) ژاپن بی نقاب باشد، بیان شده که پس از بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی توسط آمریکایی ها و تسلط آن ها بر ژاپن، ژنرال آمریکایی (مک آرتور) به امپراتور ژاپن پیغام داد که به ستاد آنها بیاید و قرار داد تسلیم بدون قید و شرط را امضا کند. کاری نداریم که امپراتور از قصر خود تا مقر آمریکایی ها پیاده آمد و ژاپنی ها هم پشت سر او گریه کنان می آمدند و به قول ما توی سر خود می زدند. وقتی امپراتور به ستاد رسید از ژنرال پرسید چه کار دارید؟ ژنرال حرف خود را تکرار کرد و امپراتور پس از گفتن «که این طور» سند تسلیم بدون قید و شرط ژاپن را امضا کرد و دوباره پیاده به قصر خود بازگشت. نکته مهم این است که همان روز، تمام کسانی که در ژاپن شخصیتی بودند، یک جلسه بیست و چهار ساعته برگزار کردند. در آن جلسه چه گذشت کسی نمی داند. ولی ماشین جنگی ژاپن یک حالت استحاله و چرخش پیدا کرد؛ به طور مثال کارخانجات تانک سازی به تراکتورسازی تبدیل شد!
این موضوع بیان کننده انعطاف پیچیده و در عین حال ظریف ژاپنی ها است که از شکست پیروزی می آفرینند. دشوار است که دشمن کشورت را اشغال کرده باشد، اما شما از ایده ها و طرح های خوب او الگو گرفته و با خواست و سلیقه خودتان به کار بگیرید. اما پرسش اینجاست که ژاپنی ها چطور این سیاست خود را پیاده سازی کرده اند؟ چه تدبیری در این چهار جزیره اصلی و بزرگ (منشو، هکایدو، کیوشو و شیکوکو)، که روی هم بالغ بر ٣٧٧ هزار کیلومتر مربع است، بکار رفته که این قدر پیشرفت و ترقی ژاپن در دنیای امروز سر و صدا برپا کرده است؟
یکی از راه های یافتن یک پرسش مناسب، تحلیل و بررسی روش مدیریت کارآفرینان برجسته ژاپنی است. یکی از این کارآفرینان که در ژاپن و خارج از آن بسیار شناخته شده است، ماتسوشیتا بنیانگذار شرکت ناسیونال می باشد. در اینجا می خواهیم در مورد او و برخی از کتاب هایی که به رشته تالیف درآورده است صحبت کنیم. این شخص یکی از سرشناس ترین کارآفرینان ژاپن است که از کارگری در یک کارگاه دوچرخه سازی شروع کرده و درنهایت به ناسیونال و پاناسونیک رسیده است. در مورد او سخن بسیار است. برای بنده مشخص نیست این کتاب ها را خود ماتوشیتا نوشته یا اینکه شخص دیگری پس از مصاحبه های بیشمار با او این کتاب ها را تدوین کرده است. صرف نظر از این موضوع، این کتاب ها می توانند راهنما و الگویی باشند برای کارآفرینان ایرانی. البته برخی اعتقاد دارند که این کارها در ایران جواب نمی دهد. در پاسخ باید گفت که ایمان و پشتکار است که در هر شرایطی جواب می دهد.
در مدیریت هرگز تنها یک پاسخ وجود ندارد.
ماتسوشیتا
کتاب در جستجوی نیک فرجامی، داستان شروع به کار و تاسیس کارخانجات ناسیونال و مشکلات پیش آمده در این مسیر است. یکی از بخش های جالب کتاب، شرح درگیری هایی است که ماتسوشیتا با آمریکایی ها داشته است. پس از اشغال ژاپن در جنگ جهانی دوم، آمریکا شروع به نظارت های گسترده ای بر فعالیت های اقتصادی شرکت های ژاپنی کرد. آن ها قصد داشتند موسسه های بازرگانی و صنعتی بزرگ و پرقدرتی که عمدتا نقشی هم در ساخت مهمات و ادوات جنگی داشتند (زایباتسو) را از هم بپاشانند و اقتصاد ژاپن را از نو پایه ریزی کنند. بسیاری از شرکت های بزرگ نظیر میتسوبیشی و نیسان در لیست شرکت های زایباتسو قرار گرفتند. اما ماتسوشیتا با رایزنی های فراوان، مانع از شناخته شدن ناسیونال به عنوان یک زایباتسو شد.
نه برای لقمه ای نان کتاب دیگری از ماتسوشیتا است که سرشار از راهنمایی ها و دستوراتی است که وی برای مدیران و کارآفرینان ارایه کرده است. این کتاب تلاش دارد تا در قالب چندین مقاله کوتاه، بازگوکننده روش درست مدیریت برای نسل جدید مدیران باشد و آن ها را در توسعه کسب و کار خود یاری دهد.
ماتسوشیتا الکتریک پیش از آنکه لوازم برقی بسازد آدم می سازد.
ماتسوشیتا
از نگاه ماتسوشیتا، کارمندان پرارزش ترین دارایی یک شرکت هستند. در کتاب نخست انسان سپس کالا، وی بر روش درست مدیریت و آموزش نیروی انسانی و نحوه تعامل با آن ها تاکید دارد. طور مثال، ماتسوشیتا اصرار داشت که تمام کارکنان خود را یک بار در سال و به خرج شرکت به مسافرت بفرستد. در هنگام بروز اعتصابات کارگری نیز خود در جمع کارگران حضور می یافت تا به طور مستقیم از اعتراضات آنها آگاه شود.
این کتاب ها را بخوانید و لذت ببرید. لازم به یادآوری است که اکثر کتاب های ماتسوشیتا را استاد بی بدیل، آقای محمد علی طوسی ترجمه کرده است. البته کتاب مشت آهنی در دستکش مخملی او هم جالب است. از یکی از دوستان شنیدم که آقای محمد علی طوسی که خود از مدیران برجسته بوده است و با ترجمه کتاب های مدیریتی خدمت بزرگی به ایران کرده است، متاسفانه فوت شده است. امید که خداوند او را رهین منت و مرحمت خود قرار دهد. او همیشه آرزو می کرد که اگر فقط یک نفر در ایران از ماتسوشیتا الگو بگیرد او به آرزوی خود رسیده است.
